Facia haberini iş güvenliği uzmanı maden mühendisi bir arkadaşımdan aldım. Mesut Bey duydun mu? Soma’da kaza olmuş 300 işinin öldüğü ve trafonun patladığı iddia ediliyor. “Olabilir mi?” diye sordu. İşçiler göçük altındalar mı diye sorduğumda hayır cevabını aldım. Konuyu araştırdığımda, suçun trafoya yüklenmek istendiğini öğrendiğim. Üzüntüm bir kat daha arttı.
Soma yeraltı ocaklarında yangınların çok yaşandığı bilinmesine karşın, günlerce suçlu ve ihmali olanlar arandı ve sonunda bulundu. İhmali görülen üç maden mühendisi ceza evine, beş tanesi de mezara gönderildi. Ocağın girişi kapatıldı. Ocak yangını sönsün diye. Toplumda meydana gelen yangını üç maden mühendisini içeri atarak söndürebilecek miyiz?
Her zaman olduğu gibi asıl ihmali olanlar gizlenmeye çalışılacak. Bilirkişiler kaza incelemesi yaparken asli kusurlu ve tali kusurlu arayacak. Bana göre bu sefer asli kusurlu sayısı bir hayli fazla olmalı. 18 yaşını tamamlamış her yurttaşımız yıllardır sürdürülen rödovans ve taşeron sistemine karşı çıkmadıkları, hatta destekledikleri için kusurludurlar. Milyonlarca yurttaşımızın ifadesini alacak sayıda savcı olmadığına ve müeyyidesi bulunmadığına göre asli kusurlular bu sefer de kurtulacaklar.
Soma’da ocak yangınlarının önlenmesi konusunda özellikle TKİ epeyce yol almıştı. Bu felaket başımıza neden geldi? Bu sorunun cevabını da herkes biliyor. Oto sansür gereği üç maymunu oynuyoruz.
Madencilik Kongrelerinde verilen tebliğlerde, Odamızın Basın açıklamalarında, Maden Mühendisleri Odasının yayınlarında bu konular sürekli dile getirildi. Rödovans işine karşı olanlara siyaset yapıyorsunuz diyenler, asli kusurlusunuz.
Teknik nezaretçiler ile iş güvenliği uzmanları veya OSGB’ler ücretlerini işverenden aldıkları müddetçe nasıl işvereni Bakanlığa şikayet edecekler, işverenin kendi kendini gidip bakanlığa şikayet etmesini yönetmeliğe yazmanın kara mizah olduğunu söyleyenlere kızanlar asli kusurlusunuz.
Madenlerde Rödovans sözleşmeleri ile işletme iznini kira karşılığı başka birine hileyi şerriye yaparak devir edilmesinin yolunu açanların ihmalini sorgulamayacak mıyız?
Rödovans yetmiyormuş gibi kiracı da işi taşeronlara ve üst yöneticilerine ton başı bedelle vermesi sonucu işçinin üretim zorlanması ile karşı karşıya kaldığını gören, bilenler bu iş kazasında kusurlu sayılmayacaklar mı?
İnşaatlarda iş kazaları sonucu ölümler madenlerden fazladır. Bu her yıl yayımlanan istatistiklerde görülür. Madenlerde ölümler toplu yaşandığı için kamuoyunun dikkatini çekiyor. İnşaatlarda ve tersanelerde yaşanan ölümlerin nedeni de alt işveren, taşeron sorunu olduğunu da duymayan kalmadı.
Yıllardır bu sorunun nedenini doğru tespit eden ve taşeronluk sisteminde değişiklik yapmak isteyen, Sn. Bakanın kendi bakan arkadaşlarını ikna edemediğini de biliyoruz.
Sorunun çok daha derinlerde olduğunu tartışmaya başlamalıyız. “iş sağlığı ve güvenliğinden herkes sorumludur.” Artık birbirimizi suçlamayı bırakıp birlikte mevzuatın eksikliklerinin giderilmesini ve denetimlerin sözde değil özde yapılmasını sağlayalım. Ölümlerin azalması para ve oy kaybettirir. Ama değer.
OSGBMED & İSGDEM Genel Müd.
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Mesut TORAMAN