Torba Kanun ile taşeronluk sistemi kaldırılmıyor aksine kanunlaşıyor. Tasarıda kamuda çalışan taşeron işçilerin kıdem tazminatlarının kamu kuruluşu tarafından üstlenileceği, İşçilerin yıllık izinlerinin kullanılmasının kamu tarafından takip edileceği gibi pek çok konuda olumlu düzenleme getiriyor. Kamuda hangi işlerin taşerona verileceğinin Bakanlar Kurulu tarafından belirleneceği gibi pek çok önemli madde yer alıyor. Kamu ve özel sektörde taşeron işçilerin iş sağlığı ve güvenliği önlemlerinin gözetim ve denetiminden asıl işverenin de sorumlu olacağı Taslakta yer alıyordu. Ancak bu gözetim sorumluluğu geçen hafta Meclis’te metinden çıkarıldı. Bu durumda asıl işverenin alt işverenin üzerindeki yaptırımı ortadan kalktı.
***
Asıl işveren meydana gelecek ölümlü bir kazada sorumluluk alt işverene aittir diyebilecek. Taşeronlar, iş güvenliği uzmanları ve ortak sağlık güvenlik birimleri ile asıl işverenin sorumluluğunu almış olacaklar. Tasarıda, asıl işverene, işyerlerindeki alt işverenlerin gerekli iş sağlığı ve güvenliği önlemlerini alıp almadığını gözetleme ve denetleme görevi veren madde de önergeyle çıkarıldı. Mevcut alt işverenlik yönetmeliği asıl işverenin, kanundan, sözleşmeden, toplu iş sözleşmesinden alt işveren ile birlikte sorumludur diyor. Asıl işveren alt işverene, İSG Mevzuatı’na uygun çalışması yönünde baskı yapabiliyordu. Şimdi Kanun bu hali ile yasalaşırsa sıra alt işverenlik Yönetmeliğinde değişikliğe gelir. Taşeronlara söz geçiremeyen iş güvenliği uzmanları komik çalışma süresi içerisinde hiçbir şey yapamayacak.
***
Madenlerde, inşaatlarda ve Tersanelerde iş kazalarında genellikle taşeron işçileri ölüyordu. Şimdi bu oran taşeron işçiler aleyhine değişecek. Genel Kurul’da Milletvekillerimizin bu yanlışı düzeltmelerini umuyor ve bekliyorum. Bakanlar kuruluna verilen yetkiye dayanılarak taşerona verilmeyen ‘asıl işler’ artık yasal olarak taşerona aktarılabilecek. Örneğin bir hastanedeki asıl iş olan sağlık hizmetlerinin ya da belediyelerde asıl iş olan temizlik işlerinin de, taşeron işçilerine yaptırılmasının önünde bir engel kalmayacak. Tasarının taşeron işçiler için çok sayıda yenilik ve iyileştirme getireceği söylemlerine rağmen, uygulamada pek de böyle olmayacak. Halen uygulamada olan mevcut Mevzuatta, hangi işlerin taşerona verilemeyeceği açıkken, özellikle kamuda asıl işlerin de taşerona yaptırılmasının önüne geçilemiyor. Yeni düzenleme bunu düzeltmek yerine asıl işleri de taşerona açıyor. Yeni hazırlanan ‘Asıl iş taşerona verilemez’ şeklindeki açık hüküm kaldırılıyor. Böylece ‘asıl işlerin’ de yasal bir engel olmaksınız taşeron işçilere yaptırılabilmesi sağlanıyor. Bu noktada tasarıya, ‘asıl iş’ ve ‘yardımcı işlerin’ neler olduğu sıralanacak.
***
Bir işyerinde asıl işverenin çalışan sayısının en fazla yüzde 20 si alt işverenin çalışanı olur gibi taşeronlaşmayı engellemek mümkün iken yardımcı işlerin neler olacağını Bakanlar Kuruluna bırakmak taşeron işçiliğine devam değil de nedir? Tasarının görüşmelerine geçen hafta salı günü başlayan ve toplam 12 madde kabul eden komisyon, bu haftaki mesaisine 13. madde üzerinden başladı.
OSGBMED & İSGDEM Genel Müd.
A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı
Mesut TORAMAN